آیا اپراتورهای مجازی آماده‌ رقابت با دیگر اپراتورها هستند؟

شاید شما هم این سوال برایتان پیش آمده باشد که اپراتور مجازی چیست و چرا به وجود آمده است. در ادامه مطلب درباره اپراتورهای مجازی و انگیزه ایجاد آنها توضیح داده‌ایم. و همچنین در این مطلب از نقاط ضعف و مزیت های این نوع اپراتور، نوع خدمات و مقایسه خدمات اپراتور های مجازی با سایر اپراتور های اصلی میخوانید. 

اپراتورهای مجازی چه زمانی به وجود آمده‌اند؟

تا اواخر دهه ی 1980 میلادی، بازار تلفن همراه در انحصار دولت ها بود. ایجاد یک بازار آزاد برای خدمات تلفن همراه مثل مکالمه صوتی و پیام کوتاه در سال 1993 مطرح  شد. در این بازار آزاد، انحصار دولت از بین میرفت و شرکت های خصوصی جای آن را می‌گرفتند. تاسیس شرکت های خصوصی برای خدمات تلفن همراه در کشورهای اسکاندیناوی خصوصا نروژ و سوئد آغاز شد.

اولین انگیزه ها برای ایجاد اپراتورهای مجازی تلفن همراه، بهبود شبکه نسل دوم تلفن همراه (2g)و افزایش یکباره تعداد مشترکان تلفن همراه بود. و اما تعداد اپراتورهای مجازی در خاورمیانه انگشت شمار هستند. اگر تمامی این 19 شرکت فعالیت خود را آغاز کنند، ایران دارای بیشتر اپراتورهای مجازی موبایل در خاورمیانه خواهد بود. 

در کشور ایران فقط سه اپراتور اصلی تلفن همراه وجود دارد که در ادامه سطر معرفی می شوند، شرکت همراه اول، ایرانسل و رایتل. و از اپراتورهای مجازی دارای مجوز mvno ،هم میشود از شرکت آرین تل، شاتل موبایل و سامانتل و غیره…... نام برد.

اپراتورهای مجازی چه فرقی با اپراتورهای اصلی دارند؟

اولین تفاوتی که اپراتور اصلی با اپراتور مجازی دارد این است که اپراتور های مجازی نمی‌توانند برای خود  شبکه رادیویی و زیرساخت ارتباطی داشته باشند، بنابراین ارائه خدمات آنها در بستر اپراتور های اصلی صورت میگیرد. در واقع اپراتورهای مجازی می توانند با ارائه  انواع مختلف خدمات در بستر فیزیکی اپراتورهای اصلی، هم واسط بین اپراتور های  اصلی و مشترکین شوند و هم با عدم درگیر شدن در لایه های سخت افزار، تمامی تمرکز خود را بر ارائه سرویس های متنوع با کیفیت به مشترکین خود قرار دهند.

همچنین تعرفه اپراتور های مجازی باید بر پایه قوانین رگولاتوری وبا توافق اپراتورهای اصلی تعیین شود. این تعرفه  ها در برخی مواقع کمتر از اپراتور های اصلی و در برخی مواقع بیشتر است. 

مورد بعدی سرشماره یا همان کد اپراتورهای مجازی که می تواند متفاوت باشد و رگولاتوری به این اپراتورها سرشماره خاصی رو ارائه می‌کند برای نمونه اپراتورهای مجازی طرف قرارداد همراه اول به جای استفاده از 091 در شماره سیم کارت های خود از شماره مخصوص واگذار شده توسط سازمان تنظیم مقررات وارتباطات رادیویی  استفاده می‌کنند.

اپراتور های مجازی می توانند سیم کارت های خود را از اپراتور اصلی تهیه نکرده و خودشان  از شرکت تولید کننده خریداری کنند. همچنین قیمت سیم کارت های این اپراتورها می تواند متفاوت باشد و در این  زمینه از اپراتور های اصلی تبعیت نکنند. این اپراتورها می توانند بسته ها و طرح های تشویقی متفاوت یا ارزان تری را ارائه دهند، همینطور می‌توانند برند تجاری خاص خود را داشته باشند و نام اپراتورهای اصلی خود را در وبگاه یا تبلیغاتشان اعلام نکنند.

 این برند تجاری خاص به اپراتورهای مجازی استقلال میدهد. در بخش فروش اپراتورهای مجازی شبکه سیار میتوانند طرح های فروش متفاوتی نسبت به اپراتور های مجازی برای جذب مشتری بیشتر با سازمان ها و شرکت ها قرارداد می بندد و برخی تنها در بخش سازمانی خدمات ارایه میدهند این فروش متفاوت می تواند شامل سیم کارت های هواداری باشگاه های ورزشی، هنرمندان و ورزشکاران باشد.

یکی از راه های خوب فروش سیم کارت های اپراتور مجازی باندلینگ (فروش مشترک) تلفن همراه هوشمند و سیم کارت با تخفیف زیاد در قیمت گوشی خواهد بود این کار برای موفقیت باید مانند کشورهای دیگر با قراردادهای چند ساله و تعهد مالک سیم کارت و گوشی به در باندلینگ های انجام شده اپراتورها با شرکت های تولید کننده شبکه سیار، گوشی مورد نظر با قیمت  بالاتر فروخته شده است.

اپراتورهای مجازی تلفن همراه نوع دوم یا سبک

این اپراتورها هیچ زیرساختی ندارند و خدمات شبکه تلفن همراه را بر اساس قرارداد عمده فروشی از اپراتور میزبان و اصلی خرید یا اجاره می کنند. و با برند خود به صورت خرد با تعرفه ها و قیمت های مستقل از اپراتور اصلی به مشتریان ارائه می دهند.

نوع اول:

1. شرکت کیش سل پارس (سامانتل)
2. توسعه ارتباطات همراه شاتل (شاتل موبایل)
3. پارسیان همراه لوتوس
4. شرکت داده گستر عصر نوین (های وب)
5. شرکت ارتباطات آرین تل

نوع دوم:

1.  شرکت نگین ارتباطات آوا (آپتل)
2. شرکت نگین ارتباطات آوا(آذرتل)
3. شرکت توسعه فناوری ارتباطات نوین همراه
4. شرکت همراه هوشمند آینده
5. شرکت ارتباطات سیار هوشمند امین

 اپراتور خرده‌فروش

این نوع اپراتور مجازی با نام اپراتور مجازی لاغر (Skinny MVNO) نیز شناخته می‌شود. اپراتور خرده‌فروش (Branded Reseller) به طور کامل از سخت‌افزارهای اپراتور اصلی طرف قرارداد خود، استفاده می‌کنند. این نوع اپراتور، خدمات موبایلی همچون بسته‌های داده، تماس‌های صوتی و پیام کوتاه را به صورت عمده از اپراتور اصلی می‌خرد و به صورت خرد به مشتریان می‌فروشد. اپراتورهای مجازی خرده‌فروش، برند خود را می‌سازند و فعالیت‌های همچون خدمات مشتریان، فروش و بازاریابی مختص خود را دارند.

اپراتور ارائه‌دهنده خدمات

این نوع از اپراتورهای مجازی با نام اپراتورهای مجازی سبک (Light MVNO) شناخته می‌شود. اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات (Service Provider) نیز همچون اپراتورهای خرده‌فروش خدمات مشتریان، بازاریابی، برندینگ، فروش و توزیع مختص خود را دارند. این اپراتورها همچنین می‌توانند تعرفه‌ها و قیمت‌های خرده‌فروشی را مستقل از اپراتور اصلی تعیین کنند و به مشتریان ارائه دهند.

ارائه‌دهندگان خدمات گسترده

این نوع اپراتورها با نام اپراتورهای مجازی سنگین (Thick MVNO) شناخته می‌شوند. اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات گسترده (Enhanced Service Provider) تجهیزات و سخت‌افزارهای کاملی برای کنترل و ارائه خدمات در اختیار دارند. اپراتورهای مجازی سنگین بیشتر از دو نوع اپراتور پیشین، روی برندینگ و مالکیت مصرف‌کننده تمرکز می‌کنند. این اپراتورها همچنین خدمات دیگری همچون کاربری‌ اختصاصی داده ارائه می‌دهند؛ مثلا با سیم‌کارت‌های یک اپراتور مجازی خاص می‌توانید عملیات‌های بانکی را صرفا با استفاده از دستورهای داخل شبکه، با بانک‌های طرف قرارداد انجام دهید.

اپراتورهای مجازی کامل

اپراتورهای مجازی کامل (Full MVNO) تمام سخت‌افزارهای لازم برای ارائه خدمات از جمله سوئیچ‌ها، ابزارهای ارتباط با مشتریان، سیستم‌های پرداخت و سرورهای داده را دارند.

تفاوت اپراتورهای مجازی کامل با اپراتورهای اصلی فقط در یک نکته است. اپراتور مجازی کامل نمی‌تواند فرکانس و شبکه رادیویی خود را داشته باشد و باید از شبکه یک اپراتور اصلی استفاده کند.

اپراتورهای مجازی چه مزایایی دارند؟

از آنجایی که اپراتور های  اصلی خدمات گسترده‌ای ارائه می‌دهند  نمی‌توانند در همه زمینه های ارتباطی به ارائه خدمت بپردازند، چون نیاز به یک سیستم اداری عریض و طویل خواهند داشت و قطعا امکان بازاریابی تخصصی در خدمات مختلف ارتباطی را از دست خواهند داد اما با عمده فروشی ظرفیت خود به اپراتور های مجازی، هم اپراتورهای  اصلی به  سود می‌رسند و هم اپراتور های مجازی می توانند خدمات مختلف به کاربران ارائه بدهند.

اپراتور های اصلی از ظرفیت های بدون استفاده زیرساخت های فیزیکی برخوردار هستند. برای مثال می توان به فرکانس های بدون استفاده مانده این زیرساخت ها اشاره کرد مانند استفاده از فرکانس های رادیویی مختلف و استفاده نشده و همینطور پهنای باندی  که به دلایل مختلف فنی و قانونی و....امکان استفاده از آنها برای اپراتور های اصلی نیست و میتوانند ان را در اختیار اپراتور های مجازی برای ارائه خدمات خود قرار دهند و همچنین امکان ایجاد زیر ساخت  فیزیکی مانند آنتن های bts برای تعداد زیاد اپراتور وجود ندارد.

به علاوه اینکه بر پایه قوانین اپراتور ها در ایران میتوانند تنها 10 سیم کارت را به نام یک نفر بزنند، اپراتور های مجازی هم شامل این قانون می‌شوند و مالکانی که 10 سیم کارت از یک اپراتور دارند میتوانند 10 سیم کارت دیگر از اپراتور مجازی طرف قرارداد با این اپراتور را نیز داشته باشند.

نکته بعدی اینکه هزینه تاسیس و راه‌اندازی یک اپراتور مجازی تلفن همراه بسیار کمتر از یک اپراتور اصلی است. همین مساله باعث افزایش متقاضیان راه اندازی چنین اپراتور هایی میشود. در نتیجه در یک بازه زمانی کوتاه ممکن است تعداد زیادی اپراتور مجازی شروع به فعالیت کنند، وجود تعداد زیاد عرضه کننده خدمات باعث افزایش رقابت میشود واین اپراتور ها هر کدام به نوبه خود تلاش میکنند با ارایه بسته ها و خدمات جذاب تر مشتریان بیشتری را جذب کنند این رقابت هم کیفیت خدمات را افزایش میدهد و هم در نهایت  باعث کاهش قیمت میشوند.

اپراتورهای مجازی چه نقطه ضعفی دارند؟

اپراتور های مجازی شبکه سیار نمی توانند شبکه و زیرساخت فیزیکی جدا مخصوص خودشان داشته باشند. این شرکت ها باید برای استفاده از شبکه سیار با یک یا چند تا از اپراتور های اصلی قرارداد بسته تا بتوانند از شبکه آنها استفاده کنند. همچنین نمی‌توانند  شبکه خود را گسترش دهند مگر اینکه اپراتور اصلی برای توسعه شبکه اش اقدام کند و دسترسی استفاده از آن را به اپراتور مجازی بدهد.

سیم کارت های مجازی چه خدماتی ارائه می‌کنند؟

این نوع سیم کارت ها، امکان دسترسی به سرویس های بانکی و خدمات پرداخت الکترونیک را فراهم کرده و برای اولین بار در کشور از خدمات nfc پشتیبانی می‌کند. مهمترین کاربرد nfc پرداخت پول از طریق گوشی های هوشمند است. به این صورت که کاربر اطلاعات مربوط به کارت اعتباری خود را در گوشی ذخیره کرده و در زمان خرید گوشی را به دستگاه nfc خوان نزدیک میکند تا پرداخت انجام شود.

از دیگر خدمات گسترده سیم کارت های مجازی میتوان از سرویس پیام کوتاه، سرویس پیام صوتی،سرویس نمایشگر، سرویس انتقال و انتظار مکالمه، سرویس اتصال به اینترنت، کنفرانس تلفنی، نمایش محدوده آنتن دهی روی صفحه گوشی و مواردی از این قبیل  که ارائه میدهند نام برد. علاوه بر خدمات اصلی، خدمات ارزش افزوده گوناگونی با طرح ها و تعرفه های گوناگون ارائه می‌شود.

اپراتور های مجازی سیار نه فقط در بخش خدمات موبایلی بلکه در بخش خدمات اینترنت خانگی نیز میتوانند فعال باشند، تعدادی از این شرکت ها که مجوز فعالیت دریافت کرده اند قبلا نیز در حوزه تامین خدمات اینترنت خانگی وتجاری فعال بودند، مثل شرکت شاتل و های وب. اپراتورهای مجازی برای ارائه هر خدماتی که در مجوزشان ذکر شده باید با اپراتور اصلی به توافق برسند. 

اپراتور های مجازی در اصل یک توزیع کننده خدمات هستند. تنها بخشی از ظرفیت شبکه یک اپراتور اصلی را به عمده می خرند وان را به صورت خرد به مشتریان نهایی می‌فروشند. بنابراین سیم کارت های اپراتور های مجازی از زیر ساخت اپراتور های اصلی استفاده میکنند و از نظر انتن دهی و… هیچ چیزی کمتر از اپراتور های اصلی ندارند، همچنین سیم کارت های مجازی به دلیل تازه تر بودن شماره های رند فروش نرفته بیشتری دارند و این شماره ها به راحتی قابل دسترسی است.

معرفی چند مورد از اپراتورهای مجازی

آرین تل: سازمان رگولاتوری در اسفند 96 با صدور پروانه فعالیت تجاری در حوضه mvno نوع اول برای شرکت ارتباطات آرین تل موافقت کرد. و بدین ترتیب آرین تل اولین سری از سیم کارت های مجازی خود را به بازار ارائه کردند.

آذرتل: در تاریخ 96/2/20 تفاهم نامه همکاری بین شرکت نگین ارتباطات آوا و باشگاه فرهنگی ورزشی تراکتورسازی ایران برای ارائه سیم کارت های مجازی آذرتل در سراسر ایران به امضا رسید.

سامانتل: شرکت کیش سل پارس ضمن فعالیت درحوضه اپراتورهای مجازی، سیم کارتی با نام سامانتل را به بازار معرفی کرده است. سامانتل به عنوان نخستین اپراتور نسل جدید ارتباطات همراه در ایران با پیشینه ده سال فعالیت در زمینه های اپراتوری و خدمات امور مشترکین، مخابرات، برق و فناوری اطلاعات موفق گردید. اولین پروانه نسل جدید اپراتورهای تلفن همراه را در شهریور 1395 دریافت نماید و اولین پیش ثبت نام آن در سال 1395 همزمان با نمایشگاه الکامپ انجام شد.

شاتل موبایل: سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وزارت ارتباطات و فناوری در تاریخ 10 اسفند 1395 به شرکت توسعه ارتباطات همراه شاتل پروانه نوع اول اپراتور مجازی تلفن همراه (full mvno) را اعطا نمود تا به جرگه نسل نوین اپراتورهای تلفن همراه کشور بپیوندد. شرکت های شاتل، خدمات مبتنی بر نسل های نوین شبکه تلفن همراه خود را در قالب سیم کارت هایی با نام تجاری شاتل موبایل به مشتریان خود در سراسر کشور عرضه می نماید.

آپتل: آپتل به عنوان اولین برند تجاری شرکت نگین ارتباطات آوا، پس از کسب مجوزهای لازم از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور و دریافت پروانه اپراتور مجازی تلفن همراه با ارائه سیم کارت های دائمی خود،  با همکاری شریک استراتژیک خود، شرکت آسان پرداخت پرشین، علاوه بر ارائه خدمات پایه ارتباطی مانند تماس، پیامک و اینترنت همراه، خدمات ارزش افزوده خود را با توجه به سبک زندگی مشترکین به صورت خاص و متفاوت ارائه می نماید. سیم کارت‌های آپتل با پیش شماره ۰۹۹۹۱ به فروش می رسند.

لوتوس تل: شرکت پارسیان همراه لوتوس که یکی از زیرمجموعه‌های شرکت تجارت الکترونیک پارسیان می‌باشد در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۹۵ موفق به دریافت مجوز فعالیت در زمینه اپراتور مجازی تلفن همراه نوع اول از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی شد. سیم‌کارت‌های لوتوس تل بر پایه خدمات ارزش افزوده بر بستر تلفن همراه با پیش‌شماره ۰۹۹۹۰ از سال ۱۳۹۶ وارد بازار شدند. امروز سیم کارت‌های پارسیان همراه لوتوس با برخورداری از بالاترین سطح فناوری و تکنولوژی‌های ارتباطات سیار، از اینترنت پرسرعت نسل جدید مبتنی بر شبکه‌های 3G، 4.5G و 4G پشتیبانی می‌کنند.

مقایسه اپراتورهای مجازی با اپراتورهای اصلی

از جمله خدمات اپراتور همراه اول میتوان به خرید بسته های اینترنت،بسته های اشتراکی دیتا، سرویس volte،هدیه بسته های اینترنت به دیگران و در طرح های تشویقی به دوشنبه سوری، هدیه شارژ وفاداری، جوانان و بانوان و...اشاره کرد. همچنین این اپراتور محصولات و سرویس های متنوعی ارائه میدهد برای مثال سیم کارت گردشگری، سیمکارت انارستان و سیم کارت دانشجو و سرویس هایی چون بسته های مکالمه درون شبکه، ترابرد به همراه اول، رومینگ و مکالمات بین الملل و سرویس تلفای telfi را هم ارائه می‌دهد.

دومین اپراتور اصلی یعنی ایرانسل هم خدماتی ارایه میدهد که شامل خرید سیم کارت ها، بسته ها و دستگاه ها  به علاوه اینترنت پر سرعت و سرگرمی و ترابرد به ایرانسل و...میشود.

سومین اپراتور اصلی هم که ازان به عنوان جوان ترین اپراتور کشور نام برده می شود رایتل است. خدمات این اپراتور هم از این قبیل است: خرید سیم کارت های دائمی و اعتباری،کد ارغوان، راینواز، کنفرانس تلفنی، فیلیمو، نماوا، بسته های اینترنت، بسته های بی نهایت و بسته های هفتاییا رومینگ بین الملل ترابرد به رایتل می‌باشد.

خدمات اپراتور های مجازی هم به شرح ذیل است:

1. آرین تل: دارای سیم کارت دائمی و اعتباری، دیتا سیم، گردشگری. بسته های اینترنت همراه، مکالمه، پیامک و ترکیبی، گوشی، مودم. تماس از طریق volte، رومینگ و تماس بین المللی، پیامگیر صوتی، پیامک صوتی، پیام پیشواز و خدمات همگرایی ثابت و سیار fmc
2. آذرتل: خرید سیم کارت و بسته های اینترنت، مکالمه و ترکیبی و رومینگ.
3. سامانتل: خرید سیم کارت های دائمی واعتباری، خرید بسته های اینترنت همراه و ترکیبی، بسته های مکالمه، تجهیزات ups، رومینگ بین المللی.
4. شاتل موبایل: سیم کارت هوشمند با خدمات پیش پرداخت(اعتباری)، اینترنت پرسرعت همراه، خدمات fmc، سیم کارت هوشمند توریست، خدمات مکالمه و پیامک، تماس بین الملل، مودم های ثابت و سیار.

لیست پیش شماره های اپراتورها:

پیش شماره های همراه اول:

• اعتباری: 0910-0919-0990-0991-0992-0993-0994
• دائمی: 0912-0911-0913-0914-0915-0916-0917-0918

پیش شماره های ایرانسل

• دائمی: 0902-0901
• سیم کارت کودک 0903-0904
• اعتباری 0905-0930-0931-0932-0933-0934-0935-0936-0937-0938-0939
• خط 0941 برای سیم کارت اینترنت td-lte می‌باشد.
   

پیش شماره های رایتل:

• 0921-0922-0920

پیش شماره های سیم کارت های مجازی آذرتل:

• اعتباری 099914 

پیش شماره های سامانتل:

• دائمی 099999-099997
• اعتباری 099998-099996

پیش شماره های شاتل:

• اعتباری 099810-099811-099822 

از نظر قیمتی تنها سیم کارت همراه اول با پیش شماره 0912 و کد یک  تا 9 ارزشمند است چون جزو اولین سیم کارت های فعال در ایران بوده است. همچنین کد 1 نسبت به دیگر کدهای شماره 912 گران‌ترین محسوب می‌شود. در رابطه با باقی سیم کارت های اپراتور های اصلی و اپراتور های مجازی صرفا اعتباری یا دائمی بودن و نوع رند خط روی قیمت آن تاثیر گذار است.

آیا باید به اپراتورهای مجازی مهاجرت کنیم؟

اپراتورهای مجازی می توانند هم به صورت زیر مجموعه اپراتورهای اصلی فعالیت کنند هم به صورت مجزا اقدام به فعالیت کنند و سیم کارت وخدمات کاملا مستقل داشته باشند یا تنها از نظر تجهیزات زیرساختی وابسته به اپراتورهای اصلی باشند. 

اپراتورهای اصلی از حضور اپراتورهای مجازی نه تنها ناراحت نمی‌شوند بلکه خوشحال هم هستند زیرا آنها را به عرضه کنندگان عمده خدمات تبدیل خواهد کرد و به نوعی موجب ایجاد بازار تضمین شده برای ظرفیت های بلا استفاده آنها خواهد شد. اپراتورهای اصلی به دلیل تعداد محدود عملا از حوزه رقابت خارج میشوند اما این اپراتورهای مجازی موجب بهبود بازار رقابت و در نتیجه بهبود کیفیت خدمات خواهند شد. 
از نظر نویسنده با توجه به نیاز هر شخص استفاده از اپراتور های مجازی می تواند مفید باشد اما هنوز خدمات جذاب و کمیابی ارائه نشده که بتوان اپراتورهای مجازی را جایگزین اپراتورهای اصلی کرد.

به نظر شما اپراتورهای مجازی توانایی رقابت با همراه اول، ایرانسل و رایتل را دارند؟