VoIP چیست؟ یک متخصص توضیح می دهد

اگر تا به حال هیچ چیزی در مورد VOIP نشنیده‌اید ، وحشت نکنید. این کلمه اختصاری واقعا عبارتی نیست که بتوان در واژگان روزمره خود به کار ببریم. اما قسمت جالب اینجاست: احتمالاً همین حالا هم دارید از آن استفاده ‌می‌کنید.

واژه VOIP که کوتاه شده عبارت (voice over internet protocol) به معنی تکنولوژی انتقال صدا از طریق اینترنت ‌می‌باشد که برقراری تماس تلفنی را روی بستر شبکه IP ممکن می‌کند.

اینترنت تا چند دهه قبل وجود نداشته و ارتباط تنها از راه شبکه عمو‌می‌تلفن انجام می‌شد. در این میان مشکل ارسال داده به ویژه به مسافت‌های دور وجود داشت که افراد را مجبور به پرداخت هزینه زیادی می‌کرد.

اما به لطف پیشرفت‌های انجام شده در زمینه فناوری مثل توسعه کامپیوترهای شخصی و از همه مهم‌تر شبکه وسیع اینترنت این مشکلات حل شده‌اند.

به کمک این پیشرفت‌ها، مردم سراسر دنیا می‌توانند امور مربوط به کسب و کار خود را مدیریت کنند. یا برای اوقات فراغت جستجو در فضای مجازی را انتخاب کرده و اطلاعات خود را به کمک آن منتقل کرده و با استفاده از اپلیکیشن‌های کاربردی و با اینترنت با هم گفتگو کنند.

همه‌ی این امکانات به لطف وجود تکنولوژی ویپ (VOIP) است. 

این عبارت فقط یک نام تخصصی و البته فانتزی برای سیستم تماس صوتی اپلیکیشن‌هایی مانند واتساپ، زوم، تلگرام و فیس تایم در جهان است. امکانی که از زمان بهره برداری در ارتباطات تاثیر زیادی داشت و ‌می‌توان گفت زندگی ما را زیر و رو کرد.

تعریف VOIP دقیقا چیست؟

صدای انسان یک سیگنال آنالوگ است. به همین دلیل در مبدا به کمک یک مبدل سیگنال به دیجیتال تبدیل می‌شود.

از آنجایی که صوت باید برای انتقال از راه شبکه IP به بسته‌های دیتا تبدیل شود، نیاز است تا سیگنال صوت به دیجیتال تبدیل شود.

این فرایند پس از دریافت به صورت برعکس تکرار می‌شود، یعنی سیگنال دیجیتال که از شبکه IP منتقل شده، در مقصد و به کمک یک مبدل دوباره به آنالوگ تبدیل می‌شود.

سیگنال دیجیتال را می‌توان خیلی ساده‌تر از آنالوگ کنترل کرد. برای مثال مسیریابی، فشرده سازی، تبدیل به شکلی مناسب که در برابر نویز مقاوم باشد، از مواردی است که روی سیگنال دیجیتال راحت‌تر انجام می‌شود.

این پروتکل به طور کلی به روشی برای انتقال ارتباط صوتی و چندرسانه‌ای از طریق بسته داده از یک کاربر به کاربر دیگر اطلاق ‌می‌شود.

روبن یوناتان (Reuben Yonatan) بنیانگذار خدمات مشاوره ابری Get VOIP (مرجع تخصصی سرویس‌های VOIP در آمریکا) در مقاله‌ای به ارائه توضیحاتی در مورد این پروتکل پرداخته است.

وی مهمترین وجه تمایز این سرویس را به این شکل توصیف کرده است؛ در تماس‌هایی که از طریق موبایل انجام ‌می‌شود انتقال صدا اغلب توسط برج‌های ماهواره‌ای و دکل‌های سلولی صورت ‌می‌پذیرد.

در تلفن ثابت نیز از طریق سیم مسی یا فیبر نوری و تابلو مخابرات انجام ‌می‌شود. اما برخلاف تلفن ثابت یا تلفن همراه،تماس‌هایاین تکنولوژی فقط به اینترنت متکی هستند.

انواع ویپ؛ شخصی و تجاری

به طور کلی و از نظر تئوری دو نوع VOIP وجود دارد؛ بخشی از سرویس‌های این تکنولوژی به سمت مصرف کننده روزمره و عادی گرایش پیدا می‌کنند. مواردی هم وجود دارد که برای استفاده تجاری در نظر گرفته شده‌اند و برای کسب و کارها بسیار مناسب هستند.

کاربران عادی آن، اغلب از ویژگی‌هایی مانند پیام رسانی و همچنین تماس صوتی و تصویری استفاده ‌می‌نمایند. هرکسی که از واتساپ، تلگرام، وی چت و موارد مشابه استفاده کرده است، قبلاً با این سرویس تا حدی آشنا است.

از طرف دیگر، برای فعالیت‌های تجاری دارای ویژگی‌های پیشرفته‌تری مانند اشتراک صفحه و ریموت دستگاه، صدای HD، ضبط تماس، اختصاص شناسه پیشرفته به تماس گیرنده و هدایت تماس است.

البته امروزه تفاوت بین این دو، کمتر شده است. از آنجایی که همه گیری ویروس کرونا مردم را مجبور به ماندن در خانه کرده است، حتی ابزارهای تجاری و تخصصی مانند زوم و اسکایپ هم مورد استقبال کاربران عادی قرار گرفته است.

این پلتفرم‌های تجاری در عرض مدت کوتاهی، میزبان سخنرانی‌های دانشگاهی، جلسات تمرین ورزشی، خدمات آموزشی و حتی دورهمی‌های ساده شده‌اند.

آقای یوناتان در بخش دیگری از مقاله خود نوشته است: «اگر به پیشینه و حتی سایت پلتفرم‌های تجاری ویپ مثل زوم و اسکایپ مراجعه کنیم می‌فهمیم که هدف اصلی و اولویت اول آنها این نبوده که بچه‌های من بتوانند با پدربزرگ و مادربزرگ خود ارتباط برقرار کنند؛ هدف مورد نظرشان تبدیل شدن به یک محصول تجاری و شرکتی بود.» اما شرایط دنیا موجب شده است که آنها به نوعی تبدیل به مهم ترین بستر رسانه‌های اجتماعی و ارتباطات شوند.

ویژگی‌های مهم پلتفرم‌های VOIP 

با اینکه زوم و اسکایپ هر دو پلتفرم تجاری VOIP هستند، اما محبوبیتشان بین مردم به شدت زیاد شده است. زیرا به خوبی طراحی شده‌اند و خدمات جامع و کاملی دارند.

اما بخشی از این محبوبیت نیز مربوط به این واقعیت است که این پلتفرم ها خدمات بسیار رقابتی را از طریق یک مدل بدون هزینه ارائه ‌می‌دهند.

یعنی به کاربران این امکان را ‌می‌دهند تا حد زیادی به امکانات تماس‌های گروهی بزرگ دسترسی داشته باشند بدون اینکه هزینه‌ای پرداخت کنند. پس عملا صرفه هزینه‌ای و امکان ارائه امکانات بی نهایت متنوع از مهمترین ویژگی‌هایویپ است.

مزیت‌های ویپ

از جنبه‌های مختلفی می‌توان مزیت‌های این تکنولوژی را بررسی کرد. برای مثال ارزان بودن استفاده از شبکه داده برای انتقال صوت، امکان ارسال داده با نرخ بیت‌های متفاوت، استفاده مناسب و بهینه از پهنای باند، امکان تعیین هزینه از طرف کاربر و... در کنار این مزیت‌ها مهم‌ترین خوبی این تکنولوژی،کاهش هزینه‌های جاری است.

اما دلایل این محبوبیت در چیست؟

1. عدم نیاز به سیم کشی مجزا

این سرویس به کمک بستر شبکه،ارتباطات تلفنی را برقرار می‌کند.در نتیجه هزینه کابل‌کشی مجزا ندارد. زمانی که کاربر محل خود را تغییر دهد، مشکل همیشگی درگیری با سیم وجود نخواهد داشت.

2. قابلیت گسترش آسان

در صورتی که شرکت و یا کاربر عادی بخواهد یوزر جدیدی اضافه کند و سیستم را توسعه دهد، این کار به راحتی قابل انجام است، چون برخلاف سیستم‌های قدیمی‌نیاز نیست که برای هر کاربر سیم‌کشی مجدد انجام شود.

3. مدیریت آسان‌تر و متمرکز‌تر

مراکز تلفنی که بر اساس تکنولوژی کار می‌کنند، فضایی را تحت شبکه در اختیار کاربر می‌گذارند. کاربر می‌تواند از طریق این فضا تنظیمات را تغییر دهد، گزارش گیری کرده و یا یوزر جدید اضافه کند.

4. قابلیت ادغام دستگاه تلفن با رایانه شخصی

از آنجایی که امروزه استفاده از نرم‌افزارهای تلفنی در مراکز کاری و خانگی در حال گسترش است. این موضوع یک جایگزین برای IP Phone محسوب می‌شود که تنها ابزار مورد نیاز آن Handset است.

5. کنفرانس‌های صوتی و تصویری

بعضی شرکت‌ها کنفرانس‌های خود را با استفاده از تکنولوژی VOIP برگزار می‌کنند. این استفاده از ایجاد هزینه‌های برقراری ارتباطات تلفنی با وجود مسافت‌های بین کاربران (که ممکن است مسافت بین کشورها باشد) جلوگیری می‌کند.

6. تماس رایگان کاربران خارج از سازمان به هر نقطه دنیا

کاربران سیستم ویپ می‌توانند با شرکت خود تماس بگیرند. این مزیت علاوه بر آسان شدن تماس‌ها برای کاربران خارج از سازمان، به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.

دیگر مزایای آن،موارد زیر هم می‌تواند باشد:

• ترکیب کارکرد صدا و دیتا
• کم شدن هزینه‌های پشتیبانی و نگهداری که مربوط به ادغام شبکه تلفنی و شبکه دیتا است.
• پیشرفت روز به روز شبکه‌های ویپ
• برنامه نویسی و توسعه‌ راحت‌تر آن که به یکپارچه شدن با سیستم‌های مختلف کمک می‌کند.

جنبه‌های مثبت سرویس‌های VOIP

اکثر مشاغل و حتی مصرف کنندگان شخصی به دلایل مشابهی در حال مهاجرت به استفاده از نسخه‌های تجاری ویپ هستند. افزایش کاربران زوم در جریان همه‌گیری بیماری همه گیر کرونا شاهدی بر این موضوع است.

چراکه این پلتفرم ها هم مقرون به صرفه‌می‌باشند و هم قابلیت‌های بسیار بیشتری از خدمات سنتی تلفن ثابت و تلفن همراه ارائه ‌می‌دهند.

در حال حاضر بیشتر محصولات و خدمات آن یا رایگان هستند یا بسیار ارزان قیمت‌اند. گران ترین سرویس این تکنولوژی فقط ماهی چند دلار است. البته اگر بحث تماس‌های بین المللی و صرفه جویی شدیدی که در هزینه‌ها خواهد شد را در نظر بگیریم، آن چند دلار هم به چشم نمی‌آید.

همین مورد درباره VOIP در فعالیت تجاری نیز وجود دارد. در حالی که خدمات تلفن ثابت در یک شرکت معمولی حدود یک میلیون تومان آب ‌می‌خورد، خدمات این سرویس در مقایسه با تلفن ثابت فقط 500 هزار تومان هزینه خواهد داشت.

البته گاهی نسبت به سایر راه حل‌های ارتباطی ارزان نیست بلکه فقط مقرون به صرفه است. یعنی به شرکت‌ها و فعالیت‌ها اجازه ‌می‌دهد تا از مدل‌ها و خدمات بیشتر که نیاز به منابع مالی کمتری دارند ، بهره ببرند.

امکانات تکنولوژی ویپ

پس از اینکه متوجه شدیم این تکنولوژی می‌تواند چه خوبی‌هایی داشته باشد. باید به این موضوع فکر کنیم که این سرویس قادر است چه امکاناتی را در اختیار کاربران خود قرار دهد؟

برخی از امکانات به شرح زیر است:

• توانایی ارائه تعداد بالایی از شماره تلفن‌های داخلی

با توجه به ظرفیت سیستم تلفنی، این تعداد شماره می‌تواند متنوع باشد.

• ضبط مکالمات

در صورتیکه به ضبط مکالمات خود نیاز دارید نگران نباشید! چون همه مکالمات انجام شده در شبکه ویپ ضبط شده و در سیستم شما ذخیره می‌شود.

• فکس به ایمیل (Fax to Email)

به کمک این ویژگی‌ می‌توانید فکس‌های دریافتی را به ایمیل خود ارسال کنید. بزرگترین مزیت این ویژگی در کنار دسترسی آسان به اسناد، کمک به محیط زیست و استفاده کمتر از کاغذ است.

• قابلیت دریافت پیام صوتی

در صورتیکه شما یا هر کاربر دیگری امکان پاسخگویی نداشته باشید. برای شما پیام گذاشته شده و در زمان دلخواه می‌توانید این پیام را بشنوید. البته این پیام می‌تواند به ایمیل هم ارسال شود.

• صف انتظار

به کمک این قابلیت اگر خط کاربر اشغال باشد، تماس‌ها لغو نمی‌شود بلکه در صف انتظار قرار داده می‌شوند تا به محض آزاد شدن خط، تماس برقرار شود.

• تنظیم ساعات اداری

این امکان می‌تواند به پیاده سازی سیستم تلفنی شرکت کمک کند که بر روی سیستم‌های ویپ به راحتی صورت ‌می‌گیرد.

• و...

جنبه‌های منفی سرویس‌های VOIP

تکنولوژی VOIP در کنار مزیت‌ها و امکاناتی که دارد، دارای محدودیت‌های خاصی است. در ادامه به بعضی از این محدودیت‌ها و جنبه‌های منفی اشاره می‌کنیم.

1. اولین و مهم‌ترین موضوع کیفیت صدا است. با در نظر گرفتن شرایط، تامین این کیفیت کار سختی است. همانطور که پیشتر اشاره شد، این تکنولوژی، صوت را به سیگنال دیجیتال تبدیل و سپس ارسال می‌کند.

ممکن است که این بسته‌ها به همان ترتیبی که ارسال شده‌اند در مقصد دریافت نشوند، درنتیجه زمانی که داده‌ها دوباره بازسازی شوند، صدایی وجود نداشته و سکوت خواهد بود.

2. سرویس‌های ویپ به اندازه کافی کم هزینه به نظر می‌رسند، اما به شدت به اینترنت وابسته اند. یعنی یک سرویس مبتنی بر اینترنت به حساب ‌می‌آیند. پس اگر ارتباط اینترنتی ضعیفی دارید، ممکن است پاسخگوی نیاز شما نباشند.

البته با توسعه تکنولوژی و افزایش قابلیت اطمینان به داده ها ‌می‌توان گفت به زودی این دغدغه برطرف ‌می‌شود.به خصوص با راه اندازی فناوری 5G بر روی سیم کارت‌ها و ساخت گوشی‌های 5G ماجرا به کل تغییر ‌می‌کند.البته فراموش نکنید که اینترنت سریعتر، هزینه بیشتری را برای شما به همراه خواهد داشت. 

3. نکته دیگری که باید در نظر داشته باشید، برخی از کشورها به دلیل سانسور اینترنت نمی‌توانند به خدمات ویپ دسترسی داشته باشند و برنامه‌های آن تحت تاثیر قرار دارند.

از اسکایپ گرفته تا واتساپ و FaceTime ممکن است درکشورهای خاصی در دسترس نباشند. در این موارد ، شما ممکن است پوشش بین المللی مورد نیاز خود را نداشته باشید و در فعالیت و تجارت خود دچار مشکل شوید.

با این حال ، در دوران کرونا ممنوعیت برخی از برنامه‌های تجاری و نرم افزارها به طور موقت برداشته شده است تا کار از راه دور و یادگیری از راه دور را در طول شیوع این ویروس راحت‌تر کنند.

4. موضوع دیگر مربوط به وابستگی سیستم‌های مبتنی بر ویپ به جریان برق است. در صورت قطع جریان، این سیستم‌ها آسیب‌پذیر خواهند بود.

البته می‌توان این مشکل را حل کرد. راه‌حل آن، استفاده از UPS در زمان‌های قطع برق است تا امکان برقراری تماس وجود داشته باشد.

در مقابل اما، این مشکل برای سیستم‌های قدیمی‌وجود ندارد! به این دلیل که برق تلفن از منبع دیگری تامین می‌شود. همچنین شرکت‌های مخابراتی، الکتریسیته را روی خطوط تلفن ارسال کرده و با قطع برق، تلفن همچنان فعال است.

در این مطلب به صورت تخصصی با تکنولوژی انتقال صدا روی بستر شبکه که به اختصار VOIP نامیده می‌شود آشنا شدیم. همچنین مزیت‌ها و امکانات این سرویس را در کنار محدودیت‌ها و نقاط ضعف آن بررسی کردیم. آیا شما یا سازمان شما از این قابلیت استفاده می‌کنید؟ تجربه و نظر شما درباره این خدمت چیست؟